VIVI_1-2013

Davranış araştırması12 Ev hayvanı olarak balıklar İstatistibir bakış açısıyla balıklar üçüncü en favori ev hayvanları. Ne var ki bizler hala uzak akrabaları ile kontak kurmakta nispeten zorlanıyoruz. Kendilerini ne hareket ne de sesle anlaşılabilir olarak ifade etmiyorlar. Yaşam ortamlarına aşina değiliz. Yine de hassas yaratık- lardır ve kolaylıkla dekorasyon eşyalarının yerini alabilir- ler. Deneyim ufukları ve duyguları ciddi oranda bizden farklı olmasına rağmen ya da bilhassa bu yüzden baktı- ğımız balık iyi hissettiğinde bunu anlamaya çalışmalıyız. Uygun olarak muhafaza edilen bir akvaryum veya havuz, bakılan hayvanların doğal ortamları ve ihtiyaçla- rına uygun bir hayat sürmelerini sağlar. Aksine örneğin bir çok köpek, kedi ve süs balığı, çoğalmanın yanı sıra kendi türlerinin üyeleri ile bir arada tutulmasına imkan tanıyan doğaya yakın bir ortamda ideal bir şekilde mu- hafaza edilir. Optimal, sabit su koşulları bir yandan ko- runması özellikle küçük tanklarda zordur. İşleri daha fena hale getirense gerçek ihtiyaçlar şimdilik genellikle iyi araştırılamamakta. Sıhhatli bakımın tanımı Bu ihtiyaçların tanılanabilmesi diğer bir deyişle bilimsel bazda sağlığı tanımlamak oldukça karmaşık bir konudur. Ölümcüllük veya büyüme oranı gibi bağımsız faktörlere karşı sadece önlem almak yeterli değildir. Nesnel olarak sağlığı etkileyen bu faktörlerin yanı sıra hayvanların öznel tercihleri de davranışsal araştırma ta- rafından ölçülebileceğinden emin olarak göz önünde bulundurulmalıdır. Buna, vahşi doğadaki balıkların dav- ranışsal repertuarı (örn: göç veya öğrenme davranışı) araştırması eşlik eder. Keşif öncesinde hala çok fazla araştırma gerektiren birçok tür pratik muhafaza öneri- leri ile formüle edilebiliyor. Bu gözlemlerin ötesinde kişiler vahşi doğada ya- şayan balıkların sıhhatlerine kayda değer derecede et- kisi olan şeyleri de unutmamalıdır (örn: yırtıcılar, açlık, hastalıklar, istenmeyen çevre koşulları). Seksüel olarak olgınlaşana kadar sadece birkaç balık hayatta kalabili- yor. Bu hiçbir şekilde kötü bakım koşulları bulunduğunu kanıtlaması gerekmez ancak evrimsel adaptasyonları nedeni ile balıkların temel olarak bu tehlikelerle başaçı- kabileceğini gösterir. Stres reaksiyonu – bir adaptasyon stratejisi Stres reaksiyonları bu tür problemlerin üstesinden gelmek için önemli bir adaptasyon stratejisdir. Stres fak- törleri ile ilişkilere karşı (balık) gövde, balıkların bu istis- nai durumda daha dayanıklı olmasını sağlayan bir takım fizyolojik değişikliklerle reaksiyon verir (diğerleri ara- sında şunlar sayılabilir: “stres hormonları” adrenalin ve kortizolün açığa çıkması, kalp ve kan dolaşımı perfor- mansının artırılması ve enerjinin hareket ettirilmesi). Besin alımının düşmesi, çoğalmanın durması, bağışıklık sisteminin zayıflaması ve büyümede etkilenme gibi uzun süreli stres reaksiyonları aynı zamanda öncelikle stres yaratan durumun üstesinden gelmeyi destekler. Uzun vadede, duraksama, bizzat kendilerinin kayda değer de- recede balıkların sağlık oranını düşürerek hastalığa ve ölüme yol açarak bir problem haline gelir. Elena Rathgeber Balıkların sağlığı – Sadece etik bir husus değil Bölüm 1 ©Dobermaraner–shutterstock.com

VIVI_1-2013

Pages