VIVI_1-2013

VIVO Mercanlar 17 B irkaç yıl sonra Umman sahil şeridinin Umman Denizi kısmında dalış yapıp şnorkelle yüzerken sonbahar sonları olmasına karşın su sıcaklığının aşırı derecede yüksek olduğunu farkettim. Kasım ayında halla 32 °C civarıydı. Bu tarz “banyo küveti sıcaklıkları” genellikle sert taş mercanlar için ölümcül derecede tehlikelidir ancak buna karşın etrafımı saran taş mercanlarından öğrendiğim son derecede sağlıklı ol- duklarıydı. Bu arada su akımı da aşırı derecede zayıftı ve sıcaklık 10 met- reyi aşan derinliğe kadar sabit derecede yüksekti. Orada bana yaz orta- sında su sıcaklığının haftalarcan bile daha yüksek olabildiği ve zaman zaman 35 °C değerini aşmakta olduğu bilgisi verildi. Dahası sıcaklıklar düzenli olarak, şnorkelle yüzerken, su yüzeyinde, dalış maskenizin önün- deki kendi elinizi dahi görmenizi imkansız hale getirecek kadar güçlü bir şekilde yoğunlaşan inanılmaz tek hücreli yeşil alg kütleleri yaratıyor. Diğer mevsimlerde bu “yeşil gel-git” olayının yanı sıra “kırmızı gel-git” olayı da görüldüğü söyleniyor. Ayrıca sudan ayrıldıklarında saatlerce çöl güneşine yaklaşan kıyıdaki olaya mercanları düşük gel gitler doğrudan maruz bırakıyor. Tüm dünyadaki en yüksek stres toleranslı taş mercanları muhtemelen bu Umman Denizi bölgesinde yaşamaktadır. Maalesef ak- varyumlarımızdaki çoğu mercan bu tür kapasitelere sahip değildir. Bu nedenle sıcaklığımızı bizler daha dar ölçüde muhafaza etmeliyiz. Sıklıkla Asya ve Umman Denizindeki ile aynı mercan türlerini tam olarak müm- kündür ancak bunların zooksantelli muhtemelen diğer türlere aittir. Sembiyozun arkasındaki fikir şudur: Hayvanın partneri heterotrofik metabolizmasından gelen (amon- yum, CO2 ) besin ve bileşenlerle dokuları içerisinde bit- kisel partner gerektiren ışığı temin eder. Buna karşılık hayvan dokularındaki zooksantell oksijen ve karbonhid- ratlarla destek verir. Fakat zooksantellin işlevi bununla sınırlı değildir: CO2 tüketimleri (fotosentetik aktivite sayesinde) kalsiyum dengesini doku sıvılarında çözüle- bilen kalsiyum hidrojen karbonatı, az çözülebilen kalsi- yum karbonatın sonucuna ulaştırabilecek şekilde etki- ler. Bu olay sembiyozun hayvan komponenti tarafından düzenlenir ve kalsiyum karbonat yapı materyalinin yo- ğunlaşması sadece burada hayvanın iskelet büyümesi ihtiyacı doğrultusunda gerçekleşir. Zooksantell bu ne- denle kalıcı olarak taşınmalıdır. İskeletin büyümesi bile bu fonksiyonun ne kadar iyi gerçekleştiğini gösterir. Her fiziksel proses için ideal bir sıcaklık vardır. Mercan türleri ve ortamlarına göre bu ideal değer 24 ila 28 °C arası değişir. Özellikle sıcaklık yaklaşık 28 °C de- ğerinin üzerine yükseldiğinde kooperasyon basınç al- tına girer. Aksi şartlar altında fiziksel güçteki zooksantell daha fazla oksijen üretmez (diğer bitkiler de aynı şe- kilde davranır ve fotosentetik performansını sonlandırır) ancak karbonhidratlarını CO2 olarak beslerler (ışıktan bağımsız reaksiyon, ışığa bağlı olmayan soluma pro- sesi). Bu CO2 , sembiyozdaki hayvan komponentine CO2 ilavesinde bulunur ve büyük olasılıkla polip dokuları içerisinde hiperasiditeye yol açar. Polip artık bunun kar- şılığında frene basarak durumu sonlandırır ve artık sa- dece CO2 çıkarıp oksijen tüketen partnerinin çoğunu oyun dışı bırakır. Sonuç mercan ağarması ve ölümüdür: polipler soluklaşır, şeffaflaşır ve renksizleşir. Bitkisel partnerlerinin çoğu artık yoktur. Ancak koşullar gelişirse poliplerin içerisinde kalan zooksantellden yeni bir nüfus yetiştirilebilir. Ne var ki yüksek sıcaklık evresi çok uzun sürerse mercan daha fazla direnemeyerek ölür. Bazı mercanlar zaten kendi zooksantellini 29 °C su sıcaklığında, diğerleri sadece daha yüksek sıcaklık- larda bile veya sadece daha uzun serimde sonlandırır. Mercan denizlerindeki bu derece yüksek sıcaklıklar bir- birini takip eden El Niño olaylarında gerçekleşmiştir. Geçtiğimiz 10 yıl boyunca kapsamlı derecede hasara ve geniş ölçekli mercan resifleri ölümlerine ard arda yol açtı. Ancak tabii ki neredeyse hiç bir zaman bir bölgede tüm türlerin ölümü gibi bir olay gerçekleşmez ve dola- yısıyla hayatta kalanlar seksüel olan ve olmayan yön- temlerle çoğalmaya devam eder. Hayatta kalanlar belir- gin derecede özel kabiliyetler ve daha yüksek toleransa sahiptir. Yeşil get-git Daymaniat Adaları, Umman İkisi birlikte uygulandığında, sera marin COMPONENT 1 ve 2 bir akvaryumdaki sert mercanlar için kalsiyum hidrojen karbonat sağlarlar.

VIVI_1-2013

Pages